Pengenalan
Orang-orang
Melayu telah membuat dan menggunakan senjata semenjak sekurang-kurangnya lima
ratus tahun dahulu dan mereka juga telah menempah beberapa jenis alat-alat
senjata lain seperti parang, pisau, badik, karambit, lembing dan sebagainya. Sehingga
awal abad kedua puluh, kebanyakkan senjata Melayu telah ditempah untuk kegunaan
pertarungan ataupun untuk pertahanan diri mahupun serangan.
Menurut
penelitian para ahli penyelidik yang bijaksana senjata seperti ini hanyalah
terdapat di Asia Tenggara, khususnya di Kepulauan Nusantara. Walau
bagaimanapun, keadaan Kepulauan Nusantara yang terpisah di antara satu sama
lain menyebabkan senjata-senjata tadi telah mengalami perkembangan yang
berbeza-beza.
Selaras
dengan perkembangan kebudayaan dan sistem sosial, fungsi senjata telah
mengalami perkembangan dan perubahan. Walaupun begitu senjata-senjata ini tetap
menyerupai senjata-senjata pertarungan dengan segala keasliannya dan tetap
halus buatannya. Tetapi kini fungsinya telah bertukar menjadi barang keramat
yang mempunyai kuasa yang harus dihormati, barang yang dipuja, lambang ikatan
keluarga, tanda jasa, tanda pangkat dan kuasa, barang mewah dan akhirnya
dianggap sebagai karya seni.
Senjata-senjata
ini telah melalui masa perkembangan yang cukup lama sebelum mempunyai bentuk
dan fungsi seperti sekarang. Oleh itu, terdapat pelbagai jenis senjata sesuai
dengan seni serantau.
Kerambit
Kerambit ialah salah satu senjata tempur jarak rapat yang kini
menjadi senjata seni beladiri yang paling popular di dunia. Senjata ini dipilih
oleh pelbagai ejensi ‘sekuriti,
pengawal peribadi dan kumpulan gerak khas ketenteraan’ di barat sebagai salah satu senjata
tempur jarak rapat yang eksklusif. Kini senjata sulit Srikandi Melayu
sudah keperingkat antarabangsa dan dinobatkan sebagai senjata seni beladiri
yang tersohor alaf ini.
Kerambit |
Badik
Badik merupakan senjata Melayu yang
bermula dari Sulawesi yang terdapat dalam dua jenis iaitu mempunyai mata yang
lurus dan yang berkeluk seperti keris. Bentuknya menyerupai Tumbuk Lada tetapi
panjang matanya di antara 18 - 20sm. dan lebar 2sm.
Badik |
Badik mempunyai mata yang tebal di
bahagian belakangnya dan meruncing dihujungnya. Hulu dan sarungnya diperbuat
daripada kayu, tanduk dan gading serta dihias dengan motif awan larat.
Bentuk badik, hampir sama dengan bentuk tumbuk lada
tetapi lebih besar dan kurang pula daripada segi ukiran. Matanya lebih tegak,
hulunya membongkok ke bawah.
Badik misalnya, cukup popular
selepas Kerajaan Inggeris/Belanda mengharamkan penggunaan keris. Matanya
ditempa daripada besi terpilih manakala ulunya diperbuat daripada kayu, gading,
tanduk serta dihiasi dengan logam emas dan perak. Selain digunakan untuk mempertahankan
diri, badik juga menjadi pisau memotong daging, bawang dan menyembelih haiwan.
Lembing ialah sejenis senjata, yang digunakan untuk memburu dan berperang
semenjak zaman kuno lagi. Ia terdiri daripada hulu atau pemegang, biasanya
diperbuat daripada kayu dan mempunyai hujung yang tajam dipanggil kepala.
Hujung yang tajam itu mungkin juga adalah dari hujung kayu itu sendiri
(contohnya lembing buluh) atau diikatkan bersama bahan yang lain kepada hulu
tersebut. Lembing yang paling biasa dibuat ialah lembing yang mempunyai kepala
yang diperbuat daripada besi, berbentuk seperti pisau pendek dan digunakan untuk tikaman.
Lembing |
Lembing merupakan
senjata yang banyak kegunaannya, yang boleh digunakan dalam pertempuran dan
memburu, dan dalam pergelutan dan sebagai senjata dibaling. Di kawasan yang
mempunyai sumber terhad, ini merupakan punca kenapa lembing cenderung
digunakan: alat yang boleh digunakan bagi memburu, juga untuk membunuh haiwan
yang mengancam ternakan dan tanaman, dan turut juga merupakan senjata yang
berkesan dalam perperangan. Ia mempunyai jarak berkesan melebihi senjata tangan
yang dipegang lain seperti keris, pedang, dsb. dan juga boleh dilontar bagi
meningkatkan jarak keberkesanannya lagi.
Tumbuk Lada
Tumbuk Lada ialah sejenis senjata Melayu tradisional
dari daerah Sumatera, Kepulauan Riau dan Semenanjung Tanah Melayu. Bentuk bilah
senjata ini seakan badik dari Sulawesi tetapi bentuk sarungnya berbeza.
Pada pangkal sarung Tumbuk Lada terdapat bonjolan bundar yang selalunya dihias
dengan ukiran yang dipahat. Sarung senjata ini selalunya dilapis dengan
kepingan perak yang diukir dengan pola-pola rumit.
Tumbuk Lada |
Senjata ini tergolong dalam jenis senjata pendek dengan
mata pada sebelah bilah sahaja dan boleh diguna secara tunggal ataupun
berpasangan.
Panjang bilah tumbuk lada sekitar 27cm hingga 29cm. Lebar
bilahnya sekitar 3.5cm hingga 4cm. Dari tengah bilah sampai ke pangkalnya
terdapat alur yang dalam yang kadang-kala disapu racun berbisa.
Tumbuk Lada digunakan secara menikam, menghiris dan
menjajah dalam pertempuran jarak dekat. Ia boleh dipegang dengan dua jenis
genggaman iaitu dengan mata keatas ataupun mata ke bawah. Seorang yang ahli
dalam permainan tumbuk lada mampu menukar genggaman senjata ini ketika
bertemput bagi mengelirukan musuh.
Keris Sundang
Keris sundang dianggap sebagai Raja
bagi segala senjata Melayu. Di percayai berasal dari pulau Sulawesi , digunakan
olih pahlawan Bugis dan masyarakat Moro Filipinah . Mula diperkenalkan di
Tanah Melayu pada abad ke 17 . Ia digunakan sebagai senjata untuk menetak,
memancung , dan melibas , jarang sekali digunakan untuk menikam.
Keris Sundang |
Mata sundang
terbahagi kepada dua, ia itu berbentuk lurus dan berlok . Sundang amat
sesuai digunakan didalam pertarungan cara berapat rapat. Mata sundang diberbuat
dari besi waja, agar ia tahan lama dan sentiasa tajam tak perlu diasah
dan bolih memotong paku.
Parang
Parang didefinasikan
sebagai Pisau Melayu yang besar. Parang merupakan
sejenis alat seakan pisau yang berasal dari Asia Tenggara, khususnya Nusantara. Ia digunakan untuk memotong kayu yang lebih keras, dengan mata yang lebih keras dan pusat pukulan yang jauh ke hadapan tangkai. Matanya juga lebih cekah
serong supaya tidak tersekat dalam potongan.
Parang
Mata parang biasanya 30
sentimeters (12 in) panjang dan jisimnya tidak lebih 0.75 kilograms
(1.7 lb). Mata yang lengkung membolehkan penggunaan daya maksimum ketika
memotong kayu balak, maka mata sampai sebelum buku jari demi perlindungan pada
buku jari. Parang mempunyai tiga mata, iaitu mata depan amat tajam dan
digunakan untuk mengupas, mata tengah yang lebih lebar dan digunakan untuk
mencantas, dan mata belakang (dekat tangkai) yang amat halus dan digunakan
untuk mengukir.
|
Boleh minta sumber rujukan?
ReplyDeleteBoleh bagi maklumat terperinci?
ReplyDeleteBoleh bagi pandangan sarjana tentang apa itu senjata melayu?
ReplyDelete